- De esoterie door de eeuwen heen:
- a)Eeuwen en eeuwenlang (tot ongeveer 3000 v.Chr.) was er een direct weten en een directe verbinding met de geestelijke wereld.
- b)Toen de helderziendheid minder werd, waren er ingewijden die de verbinding met de geestelijke wereld levend hielden; zij werden opgeleid op mysteriescholen.
- c)Rond het begin van onze jaartelling hielden de mysteriescholen langzamerhand op te bestaan: ze waren gedevalueerd en de meesten waren niet betrouwbaar meer.
- d)In de gnostische geschriften werd de kennis uit de mysteriën die eeuwenlang verborgen was gehouden, in het openbaar doorgegeven.
- e)In de vierde eeuw werden de gnostische geschriften uitgeroeid en de esoterische kennis uitgebannen.
- f)Eeuwenlang ging de esoterie vervolgens ondergronds en kwam slechts af en toe naar boven; bijvoorbeeld bij de Katharen, de Bogomielen en de Manichaeërs, maar ook bij mensen als Jacob Boehme, Swedenborg, Lorber en Johannes Greber.
- g)In 1875 werd de Theosofical Society door Madame Blavatsky opgericht. In 1913 begon Rudolf Steiner de Antroposofische beweging, die in 1923 tot de Antroposofische vereniging werd omgevormd: daarmee kwam de esoterie weer in het openbaare leven.
Aan het einde van de 20eeeuw kreeg de esoterie langzaam in steeds bredere lagen van de bevolking bekendheid.
- De vijf kenmerken van de moderne esoterie
- 1.Wij zijn en blijven zélf verantwoordelijk voor ons leven.
Dorothee Sölle zei eens: Het kán niet dat God de kampbeulen vergeeft achter de rug van de slachtoffers om… Volgens het kerkelijke Christendom kan een kampbeul op het laatste moment van zijn leven nog vergeving krijgen, als hij tenminste berouw heeft. Volgens het esoterisch Christendom blijft de beul echter zelf verantwoordelijk: langs de weg van het karma wordt die verantwoordelijkheid uitgewerkt.
Volgens Paulus luidt de wet van het karma: Wat een mens zaait, zal hij ook oogsten. (Galaten6:7) Deze uitspraak van Paulus valt alleen te begrijpen als je in gedachten deze woorden op de volgende manier aanvult: Zo niet in dit leven, dan in een volgend leven…
- 2.We worden opgeroepen om de weg naar binnen te gaan.
Laat uiterlijke autoriteiten los en ga naar binnen. Daar zul je zelfinzicht verwerven, je schaduw ontmoeten en zowel met je géweten als met je weten in verbinding komen.
Jezus leidde de aandacht van de mensen naar de Zaligsprekingen (aanwijzingen voor het gaan van de weg naar binnen) in plaats van naar de Tien Geboden.
Overigens: de fase tussen het loslaten (van de uiterlijke autoriteiten) en het vinden (van de normen en waarden in het eigen geweten) is een gevaarlijke fase van verruwing, leegte en verharding: deze fase beleven we nu!
- 3.De essentie van het leven is groei…
Alles in het leven is op groei en ontwikkeling gericht. Dat geldt ook voor ons geestelijk leven, voor onze inzichten en voor wat we als juist en waar houden.
Het inzicht in groei als de essentie van het leven heeft nogal wat gevolgen:
– het vraagt van ons steeds weer los te laten;
– het betekent dat ik morgen anders denk dan vandaag: mijn waarheid is dus betrekkelijk;
– het betekent dat de beelden die wij van God maken per definitie ontoereikend zijn;
– én het betekent dat ik de wijsheid niet in pacht heb, want tot de laatste dag van mijn leven blijf ik veranderen en blijf ik (hopelijk) geestelijk groeien.
- 4.De tijd waarin wij leven is een zeer bijzondere tijd.
Volgens de Hindoe-traditie is dit de tijd van het verval van het IJzeren Tijdperk, een cruciale overgangstijd. Het is de tijd waarin wij ons bewust zullen gaan worden van ons hoger zelf of de innerlijke Christus. Het is ook de tijd waarin aan onze weg van afdaling tot in de materie een einde komt en wij gaan beginnen aan een weg van vergeestelijking, een opstijgende weg.
- 5.Word je bewust van wie je ten diepste bent: een goddelijk wezen!
Jezus zei: Jullie zijn goden (Johannes 10:34)
De kerkelijke traditie zei: Ik ben van nature geneigd God en mijn naaste te haten… (Heidelbergse Catechismus, zondag 5), en: we zijn onbekwaam tot enig goed en geneigd tot alle kwaad (Heidelbergse Catechismus, zondag 7)
Legt het kerkelijk Christendom de nadruk op onze onmacht en kleinheid, de esoterische traditielegt juist de nadruk op onze (toekomstige) grootheid.
- Kernmerkend voor het Esoterisch Christendom:
- a.De Christus incarneert zich in de mens Jezus
In de kerkelijke traditie zien we twee uitersten wat betreft de visie op Jezus Christus: hij wordt óf als Gods Zoon – en dus als een god – gezien, óf als een mens (en niet meer dan dat…). Volgens de esoterische traditie is Jezus een mens als wij, maar heeft de hoogste kosmische goddelijke Geest van de Liefde, de Christus, zich bij de doop in de Jordaan in hem belichaamd.
Johannes citeert in het laatste bijbelboek Openbaring, de woorden die Christus in een visioen tegen hem uitsprak: Wie overwint, hem zal Ik geven met Mij te zitten op mijn troon, gelijk ook Ik heb overwonnen en gezeten ben met mijn Vader op Zijn troon.
Het doel van onze evolutie is dus om uiteindelijk het broertje of zusje van Jezus Christus te worden en naast hem op de troon te zitten…
- b.Een intieme band met de innerlijke Christus én met de Christus die vanbuiten tot mij komt…
Alles is dualiteit: man/vrouw, licht/donker, onder/boven enzovoort. En dus moet de geboorte van de Christus-in-ons-hart in deze tijd, wel vergezeld gaan van de (uiterlijke) verschijning van Christus aan ons. Wat vanbinnen gebeurt, wordt ook uiterlijk zichtbaar.
Daarom gaat het erom ons zowel de innerlijke Christus bewust te worden, als open te staan voor zijn verschijning aan ons (waarvan in onze tijd in toenemende mate sprake is!)
- De visie van het Esoterisch Christendom op de Christus, ofwel: wat de grote ingewijden vertellen over de weg van de Zonnegod naar de aarde.
– De Rishi’s (de grote ingewijden uit de Indische cultuur) zagen schouwend de gestalte van een man in de zon: de Zonnegeest. Van hem zeiden zij:
- a)Eens zal deze het kwaad op aarde overwinnen.
- b)Deze Zonnegeest is de scheppende kracht van de liefde.
- c)Zijn naam luidt Vishvakarman.
- d)Zijn geheime naam is het Ik.
- e)Eens, zagen de Risho’s, zou deze god een offer brengen, zich met de aarde verbinden en de harten van de mensen binnengaan. Daar zou hij de kracht van het Ik wekken en met behulp van deze kracht de mens tot individu maken.
– Zarathoestra, de grondlegger van de Perzische religie,zag dat de Zonnegeest, die hij Ahoera Mazda noemde, onderweg was naarnaar de aarde toe.
- a)Deze, zag hij, zou ooit in de toekomst op aarde incarneren
- b)en daar Ahriman, het kwaad, overwinnen.
– Job schouwt een stralende Lichtgestalte en zegt: eens zal deze op aarde ingrijpen en de aarde verlossen van het kwaad.
– Boeddha mocht als eerste mens de liefdeskrachten van de naderende Zonnegeest opvangen en kon daardoor de mensen de leer van het meedogen schenken.
– De Essenen zien dat de Zonnegeest op het punt staat de sfeer van de aarde binnen te treden en zich te verbinden met een mens.
– En Johannes vertelt in zijn proloog (Johannes 1) dat deze Zonnegeest, die hij het Woord of de Logos noemt, zich bij de doop in de Jordaan belichaamd heeft in de mens Jezus van Nazareth: Het Woord is mens geworden….
De (esoterische) religies beschrijven dus allemaal vanuit eigen perspectief de afdaling van de Zonnegeest (in het Christendom de Christus genoemd) naar de aarde.
- De geheime kennis van de esoterische traditie
De aarde incarneert zeven maal; Die zeven incarnaties worden achtereenvolgens genoemd:
1. Saturnus, 2. Zon, 3. Maan, 4. Aarde, 5. Jupiter, 6. Venus en 7. Vulcanus.
Wij leven nu op de vierde incarnatie. Er komen dus nog drie belichamingen van Moeder Aarde.
- 1)De huidige Moeder Aarde doorloopt zeven grote tijdperken:
– het Polaire tijdperk (begon 1 miljard jaar geleden!),
– het Hyperborese tijdperk,
– het Lemurische tijdperk (inwijding in aardse leven en het geheugen),
– het Atlantische tijdperk (ego, ziekte, oorlog en karma, maar ook taal ontstond)
– het na-Atlantische tijdperk (daarin leven we nu),
– het zesde tijdperk
– en het zevende tijdperk.
- 2)Het na-Atlantische tijdperk begon ongeveer 10.000 voor Christus en zal duren tot ongeveer 10.000 na Christus. Het na-Atlantische tijdperk kun je weer in zeven tijdvakken onderverdelen:
– het Indische tijdvak;
– het Perzische tijdvak;
– het Egyptisch-Chaldeeuwse tijdvak;
– het grieks-Romeinse tijdvak;
– het Christelijke tijdvak (ofwel het huidige tijdvak);
– het zesde tijdvak
– en het zevende tijdvak.
Het huidige, christelijke tijdvak, begon 1413 na Christus tot 3573 na Christus.
- Het ontstaan van het exoterisch Christendom
De eerste fase van het Christendom (tot aan 313) wordt wel het Oerchristendom genoemd. Vele Essenen werden Christen, en mede daardoor bleef de band van het Christendom met de Mysteriën bewaard. Het is de tijd van martelaren, de catacomben en van een onvoorstelbaar snelle verbreiding van het Christendom.
In 313 vaardigt keizer Constantijn het Edict van Milaan uit en geeft de Christenen godsdienstvrijheid. De kerk wordt in snel tempo een soort overheidsapparaat, en de christelijke leer wordt juridisch uitgelegd met termen als zonde, schuld en straf. De paus krijgt de macht te binden en te ontbinden: te vergeven of het iemand te blijven aanrekenen. Door dit alles wordt de kerk een politieke macht.
In de vierde en 5e eeuw wordt bovendien de leer van de jonge kerk op allerlei Concilies vastgelegd: het Concilie van Nicea (325), van Constantinopel (381), van Efeze (431) en van Chalcedon (451) bijvoorbeeld.
De bijzondere keizer Julianus, die Apostata of de Afvallige genoemd wordt, deed omstreeks 360 nog een laatste poging om het Christendom te verbinden met de mysteriën: hij ging op zoek naar de verbinding tussen de Zonnegod en Christus – maar hij werd door een Christen vermoord. Keizer Theodosius maakte tenslotte van het Christendom een staatsgodsdienst: in 392 verbood hij alle heidense erediensten.
Vanaf die tijd gaat het esoterische Christendom ondergronds.