het Johannes- of Sint Jansfeest
Edith van Ballegooijen – van den Oever
Als laatste van de zeven christelijke jaarfeesten vieren we in het esoterische christendom op 24 juni het Johannes- of Sint Jansfeest.
Alhoewel er in eerdere zomeruitgaven van ons blad al veel aandacht aan deze dag is besteed, voelt het alsof we nog veel meer inzicht nodig hebben om werkelijk te kunnen bevatten wat de betekenis van dit feest ons in ons diepste wezen zeggen wil. Het laat ons immers de toekomst zien!
Als we de zeven jaarfeesten in zijn geheel bekijken, zouden we het zo kunnen zeggen dat deze de grote ontwikkelingsstappen tot uitdrukking brengen die de mensheid vanaf de komst van de Christus naar de aarde zal doorlopen. Die stappen zal de mensheid zowel in haar geheel als individuele mens in het verloop van vele incarnaties doorleven. In dit licht bezien we het Johannesfeest, als de laatste stap in ons lange, geestelijke groeiproces.
Symboliek
Als we symbolisch kijken zien we dat bij de zomerzonnewende, op de langste dag op 21 juni, de inademing van de aarde begint. Direct daarna, op 24 juni, valt het Johannesfeest. De dagen worden weer korter en de zon schijnt minder.
Zo bezien vormt het Johannesfeest de overgang naar het proces van concentratie en verinnerlijking. Langzaamaan zal dit proces op gang komen, tot aan de winterzonnewende op 21 december. De concentratie van de aarde en de mens op het eigen wezen is dan het sterkst.
De Sint Jansdag is de tegenpool van de kerstnacht. Het uiterlijke licht en de uiterlijke zonnewarmte staan hier tegenover de geboorte van een nieuw innerlijk licht in de diepste duisternis.
Johannes de Doper, representant van de oude wereld
Vertaald naar het leven van Johannes de Doper wordt hiermee ook duidelijk dat zijn geboortedag op 24 juni plaatsvond na de langste dag en dat zijn leven dus in het teken staat van de zon die steeds korter schijnt en lager aan de hemel staat.
Dit beeld sluit ook nauw aan bij zijn boodschap met de bekende uitspraak die hij eens over Jezus Christus deed: Hij moet groeien, ik moet afnemen. Johannes, de grote representant van de oude wereld, de mens van de oude kosmos, gaat voor het nieuwe wat komen moet opzij en maakt er de weg vrij voor. Hij maakt zijn eigen persoon ondergeschikt aan het nieuwe licht dat komen gaat. Alsof hij wil zeggen: laat het licht van mijn en onze uiterlijke zon afnemen, probeer de Christusimpuls (de innerlijke zon) te laten groeien; leer je bewust te worden van je eigen innerlijk licht!
Johannes de Doper als wegbereider van Jezus Christus
Johannes, hij kreeg de naam wegbereider van Christus omdat hij de hoge opdracht had om Jezus van Nazareth te dopen in de Jordaan. Door deze doop werd Jezus Christus geboren: de kosmische Christus incarneerde zich in de mens Jezus van Nazareth.
Zo mag Johannes met de vervulling van zijn levensopdracht (de doop van Jezus), bijdragen aan de geboorte van de eerste mens die door de krachten van de innerlijke Christus omgevormd wordt tot mens zoals God die ooit bedoeld had.
Johannes de Evangelist – het mysterie van de twee Johannessen
Tijdens de zaterdaglezingen van Hans Stolp hebben we ook het grote mysterie tot ons mogen nemen, dat ook Johannes de Evangelist heel nauw verweven is met Johannes de Doper en het Johannesfeest.
Ik citeer enkele hoofdlijnen:
- Tot de grote geheimen van het Johannesfeest behoort ook dit nauwelijks te bevatten mysterie: dat de beide Johannessen samen de toekomstige mens vormen in wie de innerlijke Christus geheel en al tot leven is gekomen…
- Zo wilde Rudolf Steiner ons dit geheim doorgeven in zijn laatste voordracht in 1924 en wilde hij ons duidelijk maken dat: de beide Johannessen samen een hogere eenheid vormen…
- Matthias Grünewald schilderde omstreeks 1500 op zijn beroemde altaarstuk dat in Colmar in Frankrijk is te zien, de beide Johannessen aan de voet van het kruis, en dat terwijl Johannes de Doper toen al gestorven was: hij werd onthoofd door Herodes. Historisch klopt dit beeld niet, maar geestelijk gezien wel…
Feest van tegenpolen
Het Johannesfeest is bij uitstek het feest van de tegenpolen; het vormt het centrale thema daarin. De natuur treedt maximaal naar buiten en het is verleidelijk voor ons daarin mee te gaan. Niet alleen door ons aan de zon zelf over te geven (op het strand bijvoorbeeld), maar ook door een sterkere gerichtheid op ons aan de aarde gebonden ik. Het is de boodschap van deze zomertijd om je over te geven aan de buitenlucht, erop uit te trekken, vakantie te vieren, maar de tijd daarna vraagt ons het innerlijke leven een kans te geven zich te ontwikkelen.
De tijd van ommekeer – de tegenpool in jezelf
De periode rond het Johannesfeest vormt de tijd van ommekeer, zowel voor ons persoonlijk als in de natuur. Het zijn niet onze persoonlijke successen in de uiterlijke wereld die ons verder brengen. Die doen er in feite niet toe. Uiteindelijk neemt alles af, valt weg, precies zoals het aantal uren uiterlijk zonlicht afneemt. We worden opgeroepen ons naar binnen te keren – om het vuur en het zonlicht in onszelf te ervaren. Dat is, te midden van alle vrolijkheid en uitbundigheid, de onderstroom in het Johannesfeest. Het is je, tussen de zomerse ontspanning bewust worden van de tegenpool in jezelf, om zo de uiterlijke zonneschijn, die loom en dof maakt, om te vormen tot een wakkere, innerlijke warmte en liefde voor het leven.
Onze levensmissie
Omdat we steeds minder doorstraald worden door hemelse krachten die we bij onze/iedere geboorte meekrijgen, raakt ons ego steeds meer doortrokken van negatieve krachten. Daarom moet de kracht van de innerlijke Christus als tegenwicht steeds sterker worden.
Naar onszelf toe laten deze woorden zien dat het oude ego-denken in afbraak en verval is geraakt en plaats moet maken voor een nieuw denken met het hart. Een nieuw denken dat geen autoriteiten buiten zichzelf zoekt, maar de krachten in zijn ziel leert ontwikkelen: die van de Christusgeest.
Maar wat kan het moeilijk zijn als we onderweg door alle levenslessen van verdriet, boosheid, drift, vertwijfeling, wanhoop, moedeloosheid, verwarring, enz. heen gaan, en die kracht in onszelf niet kunnen voelen, om welke reden dan ook.
Laten we daarom moed, kracht en blijdschap putten uit wat het wérkelijke Johannesfeest ons wil vertellen!
Bronnen
- Hans Stolp
- Emil Bock
- Vrije school Apeldoorn