De luchtproef…
Op de muur van een kelder in Keulen,
waar tijdens de tweede wereldoorlog
enkele Joden verborgen zaten,
staat de tekst:
‘Ik geloof in de zon, ook als hij niet schijnt.
Ik geloof in de liefde, ook als ik die niet voel.
Ik geloof in God, ook als Hij zwijgt.*
De Joden die hier opgesloten zaten,
moeten intense angst en wanhoop hebben gekend.
Hoe konden ze dat uithouden?
Door te blijven vertrouwen in de warmte van de zon,
in de kracht van de liefde en in de hulp van God,
ook als alles erop wees dat deze hulp niet tijdig of
misschien zelfs helemaal niet zou komen.
Bij de luchtproef gaat het om de ervaring dat je je
volkomen alleen voelt: zelfs de nabijheid van God
kun je niet meer voelen. Je hebt het gevoel dat er
werkelijk niemand meer is op wie je kunt terugvallen.
Waar moet je dan de kracht vandaan halen om te
overleven? Die kun je in een dergelijke situatie alleen
nog maar in jezelf vinden: in een vertrouwen tegen
beter weten in. Toen Vaclav Havel, de vroegere
Tsjechische president, vier jaar lang door de Russen
gevangen werd gehouden, vroeg hij zich af wat de
zin was van wat hij doormaakte. In een brief aan zijn
vrouw Olga schreef hij daarover: “Een antwoord, een
positief antwoord, kan ik uiteindelijk alleen maar in
mezelf vinden, in mijn geloof, in mijn hoop.”
Dit is waar het bij de luchtproef om gaat: het besef
dat niemand je kan helpen en dat zelfs God ver weg
lijkt. Het enige dat je rest is om in jezelf de kracht te
vinden om te overleven. Gelukkig maakt niet ieder
mens een dergelijke ervaring door. Aan Vaclav Havel
hebben wij kunnen zien, hoe een mens juist ook door
een dergelijke gruwelijke ervaring heen geestelijk kan
groeien. Hij werd één van onze grote leiders van onze
tijd: door zijn eenvoud, zijn humor en zijn oprechtheid
werd hij een inspiratie voor velen.
Dat was de winst die hij op de beproeving waar hij
doorheen ging, mocht veroveren.
Hans Stolp