Intro
Het Evangelie van Thomas werd in 1945 met vele andere geschriften bij toeval gevonden in een kruik bij Nag Hammadi in Egypte. In dit mogelijk oudste Evangelie staan 114 uitspraken, logia, die aan Jezus worden toegeschreven en die Jezus in een totaal ander licht plaatsen dan de latere kerk ons voorhoudt. De uitspraken van Jezus in dit Evangelie zijn veel kernachtiger dan de parallelle teksten in de vier Evangeliën. Hiernaast bevat dit Evangelie vele uitspraken die nergens anders terug te vinden zijn.
Het zijn juist deze uitspraken die handelen over de eigen verantwoordelijkheid van de mens. Hier ontmoeten we een Jezus die zegt dat we het Koninkrijk Gods niet alleen buiten ons zelf moeten zoeken maar juist ook in ons zelf. Een Koninkrijk dat een ieder in het hier en nu kan betreden. Zelfkennis is hierbij het sleutelwoord. Op weg naar die zelfkennis komt de mens te staan tegenover zijn diepste wezen.
Het omvormen van het gespleten zelf tot de hele totale mens, dat is een voorwaarde om het Koninkrijk Gods te betreden. In de 114 uitspraken, logia, wordt op een vaak kernachtige en indringende manier beschreven welke obstakels genomen dienen te worden om tot zelfkennis te komen. De bezinning op de teksten van Thomas vraagt dus een andere manier van kijken en denken.
We gaan een aantal van deze wijsheid spreuken doornemen en kunnen leren begrijpen wat de diepere betekenis is van deze teksten. Leven met het Thomas Evangelie; een oefening in het lezen van gnostische teksten.
Dit zijn de geheime woorden die de levende Jezus sprak en die Didymus Judas Thomas opschreef:
1 En hij zei: Iedereen die deze woorden verstaat, zal de dood niet smaken.
2 Jezus zei: Laat hij die zoekt voortgaan met zoeken, totdat hij vindt, en wanneer hij vindt zal hij onthutst zijn, en onthutst zijnde zal hij zich verwonderen en hij zal koning zijn over het al. En als koning zal hij zijn rust hervinden.
3 Jezus zei: Als jullie voorgangers zeggen: Zie, het koninkrijk is in de hemel, dan zullen vogels je voorgaan. Wanneer zij zeggen: Het is in de zee, dan zullen vissen je voorgaan. Maar, het koninkrijk is in je hart en in je oog. Als je jezelf kent, dan zul je ook gekend worden, en je zult beseffen dat je afstamt van de levende vader. Maar ken je jezelf niet, dan verkeer je in armoede. Je bent zelf armoede.
4 Jezus zei: Een man, oud van dagen, zal niet aarzelen om een klein kind van zeven dagen oud, te vragen naar de plaats van het leven, en hij zal leven. Want vele eersten zullen de laatsten zijn, en zij zullen een zijn.
5 Jezus zei: Zie wie voor je aangezicht is, en hij die eerst voor jou verborgen was, zal tevoorschijn treden. Want er is niets verborgen dat zich niet zal tonen. Wat verdwenen was zal terugkeren.
6 Zijn leerlingen ondervroegen hem en zeiden tegen hem: Wil je dat we vasten? Zullen we bidden? Geven we aalmoezen? Van welk voedsel moeten we ons onthouden? Jezus zei: Vertel geen leugens, doe niet wat je haat, want in het licht van de hemel is alles zichtbaar. Wat je verbergt zal ontdekt worden, en wat je toedekt komt tevoorschijn.
7 Jezus zei: De leeuw die mens wordt, gegeten door de mens, is gezegend. De leeuw die mens wordt, gegeten door de leeuw, is vervloekt.
8 En hij zei: De mens is als een wijze visser, die zijn net wierp in de zee, en het ophaalde uit de zee, vol kleine vissen uit de diepte. Te midden van hen vond de wijze visser een grote, mooie vis. Hij wierp alle kleine vissen terug in de zee en koos zonder aarzeling de grote vis. Wie oren heeft om te horen, die hore!
9 Jezus zei: Ziet, de zaaier ging uit, nam een handvol zaden en strooide die rond. Sommige vielen op de weg; de vogels kwamen en verzamelden ze. Andere vielen op een rots en schoten geen wortel in de aarde en geen aren rezen omhoog. En andere vielen tussen doornen; die verstikten de zaden en de wormen aten hen. En andere vielen in vruchtbare aarde, ze rezen omhoog, goede vruchten dragend. De oogst was zestig per maat en honderd en twintig per maat.
Evangelie van Thomas
Uit: De Nag Hammadi Geschriften, Ankh-Hermes