Waarom werden we in Nederland geboren

Waarom werden we bij deze ouders geboren?

Wie reïncarnatie vanzelfsprekend vindt, stelt zichzelf heel andere vragen dan degene die geen weet heeft van reïncarnatie en denkt dat wij alleen maar voor dit ene leven naar de aarde komen. Zo zal degene die weet dat wij regelmatig terugkeren naar de aarde en dat wij elk leven één stapje verder mogen zetten op onze weg van geestelijke groei, zich bijvoorbeeld afvragen, waarom hij of zij nu juist bij deze ouders werd geboren. Wat konden zij ons geven? En wat hadden wij van hen te leren? Want natuurlijk kun je bij het ene ouderpaar heel andere lessen leren dan bij andere ouders. En dus ligt de vraag voor de hand om ons af te vragen, waarom we nu juist voor deze ouders kozen en welke lessen we nu eigenlijk van onze ouders leren wilden. Het is voor ieder mens die zich geestelijk verder ontwikkelen wil, belangrijk om met een zekere regelmaat bij zulke vragen stil te staan.

Daarbij spreekt het vanzelf dat de lessen die onze ouders ons meegaven, niet alleen maar gemakkelijk of plezierig hoeven te zijn, maar soms ook onaangenaam of zelfs moeilijk of pijnlijk waren. We leren immers het meest van de struikelblokken op onze weg en van onze pijnlijke levenservaringen. Daarom komt het regelmatig voor, dat we (voor we aan dit aardse leven begonnen, dus in de geestelijke wereld) ouders uitzochten die het ons op een bepaalde manier ook moeilijk zouden maken. Gewoon, omdat we karmisch gezien die lessen nodig hadden om verder te kunnen komen op onze weg van geestelijke groei.

Waarom incarneerden we in Nederland of in België?

Een andere vraag die met het bovenstaande samenhangt en die het overdenken waard is, is deze: waarom hebben we er ooit in de geestelijke wereld, toen we ons levensplan opstelden, voor gekozen om in Holland of in België te incarneren? Want ieder volk heeft zijn eigen volksziel die heel direct inwerkt op de zielen van de bewoners van dat land. Daarnaast is het zo dat iedere landstreek aan de bewoners van die streek bepaalde karaktertrekken meegeeft. 

De Hollandse (of Belgische) volksziel werkt daarbij zo op ons in, dat wij als vanzelf de opdracht van de volksziel ten uitvoer helpen brengen. En het Hollandse (of Vlaamse) landschap geeft ons bepaalde karaktertrekken mee die ons mede maken tot de mens die we in deze incarnatie zijn.

Bovendien is het zo dat een incarnatie in Nederland of België (of Duitsland enzovoort) kennelijk nodig is om onze eigen levensopdracht te vervullen en om onze levenslessen te leren. Zo werken er in dit leven drie verschillende krachten op ons in: die van de volksziel, die van het landschap waarin we leven en de stuwende krachten die uitgaan van onze eigen levensopdracht.

De vragen die bij dit alles natuurlijk opkomen, zijn: wat is dan wel de opdracht van de Nederlandse (Vlaamse enzovoort) volksziel? En wat zijn de karaktertrekken die wij meekrijgen doordat we in een bepaald land of gebied wonen?

Vroeg of laat komt iedereen die ernst maakt met het overdenken van de vele vragen die opkomen vanuit het besef van reïncarnatie, ook deze vragen tegen. 

De opdracht van de verschillende volken

Willem Zeylmans van Emmichoven¹ schreef in 1940 – aan het begin van de Tweede Wereldoorlog, waarbij de Duitsers Nederland en België binnenvielen en bezetten – een bijzonder boekje: De geestelijke taak van ons volk². In die donkere dagen wilde hij de mensen kennelijk bewust maken van de heel eigen levensopdracht van Nederland en de mensen daardoor bemoedigen.

In dit boekje vertelt hij dat ieder volk een eigen opdracht heeft. Zo heeft Italië de opdracht om het (ziele)aspect van het gewaarworden (ook wel de gewaarwordingsziel genoemd) uit te werken. Dat is nog altijd af te lezen aan de bijzondere ontwikkeling van de schilderkunst in Italië: de vroege Italiaanse schilders werden zich in het licht en in de kleuren die zij om zich heen waarnamen, bewust van de kosmische mysteriën. Het was, als stonden zij op de grens van de geestelijke wereld en namen daar de kosmische mysteriën waar die ze in hun schilderijen tot uitdrukking brachten. Vandaar dat de schilderijen uit de tijd van de Italiaanse Renaissance door uitbundige vormen en een ongekende kleurenpracht gekenmerkt worden. Zo leefden zij vanuit de krachten van de gewaarwordingsziel en brachten die tot een hogere ontwikkeling.

Het Franse volk heeft een heel andere opdracht: het heeft de opdracht om dat element in onze ziel dat de verstands- of gemoedsziel wordt genoemd, tot een hogere ontwikkeling te brengen. Dat houdt in dat de Fransen zo moeten denken en praten dat ook de gevoelskrachten daarin door kunnen werken. De neiging tot praten en discussiëren, die gepaard gaat met een zekere gemoedelijkheid en een geestelijke beweeglijkheid hangt daarmee samen. Het ziet er naar uit dat deze opdracht zich ook uitstrekt tot Wallonië (het Frans sprekende deel van België dus). 

Het Nederlandse volk heeft een heel andere opdracht: om de bewustzijnsziel te ontwikkelen. Het element van het bewustzijn in onze ziel (ofwel onze bewustzijnsziel) stelt ons voor vragen als: Wie ben ik eigenlijk? Wat is mijn levensopdracht? Hoe ben ik de mens geworden die ik nu ben? Vandaar dat de Nederlandse schilderkunst – met name die uit de Gouden Eeuw – naar binnen is gekeerd. En dus zien we in de Nederlandse schilderkunst heel wat tafereeltjes uit de huiskamer, van het huiselijk leven en stillevens. Is de volksziel van Italië naar buiten gekeerd en schouwt zij daar de kosmische geheimen, de Nederlandse volksziel is naar binnen gekeerd en schouwt wat zich innerlijk aan onze ziel voordoet.³

Daar ligt dus een opdracht voor alle mensen die leven in de sfeer van de Nederlandse volksziel: om zich bewust te worden van hun binnenwereld, en zich te wijden aan de vragen die daarbij opkomen. Als ik dus in dit artikel inga op de vraag wat de Nederlandse volksziel van ons wil, en hoe het Nederlandse landschap onze karaktertrekken bepaalt, dan past dat geheel in de heel eigen opdracht van het Nederlandse volk: om ons bewust te worden van onze binnenwereld. 

Die sfeer van verinnerlijking treffen we ook aan bij de beroemdste Nederlandse schilder: Rembrandt. Die verinnerlijking brengt hem tot in de kern van de menselijke ziel en leidt bij hem tot de geboorte van het geestelijke licht dat op alle schilderijen van Rembrandt terug te vinden is. Ofwel: bij Rembrandt beleven we het wonder van de opstanding van het licht in de ziel! En precies dát is de essentie, waar het bij de bewustzijnsziel om gaat!

Overigens: De opdracht van het Nederlandse volk strekt zich ook uit tot Vlaanderen. Ook daar gaat het dus om de ontwikkeling van de bewustzijnsziel. Maar het bijzondere van België is dat daar twee verschillende opdrachten samengaan en moeten leren samenwerken: Vlaanderen met de nadruk op de bewustzijnsziel, en Wallonië met de nadruk op de gemoeds- en verstandsziel. Die opdracht van België: het leren samenwerken van bevolkingsgroepen die tot in hun ziele-opdracht toe sterk verschillen van elkaar, is belangrijk voor de toekomst. In de volgende cultuurperiode (die vanaf 3573 begint) zullen de mensen immers ondanks alle verschillen in broederlijkheid moeten leren samenleven. België moet die toekomst nu al, op een heel eigen manier, voorbereiden – net zoals bijvoorbeeld een land als Zwitserland dat moet doen.

De opdracht van de Duitse volksziel

In het kader van dit thema werd ik vooral getroffen door de opdracht van het Duitse volk. Duitsland heeft namelijk de opdracht om de kern van onze ziel tot een hogere ontwikkeling te brengen: het Ik. Dat betekent dus dat Duitsland vooral het hogere Ik tot ontwikkeling moet leren brengen. Vanuit dit Ik zal de mens in de nabije toekomst (en gedeeltelijk nu al) een directe verbinding met Christus en met de geestelijke wereld mogen opbouwen. 

Wanneer je deze bijzondere opdracht tot je laat doordringen (die ik nu slechts met een paar woorden schets) wordt het duidelijk waarom de donkere geestelijke machten alles op alles hebben gezet om de realisering van deze opdracht te verstoren. Dát, en niets anders dan dat, is de diepste oorzaak van het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. De donkere machten willen en wilden niet dat de mens de verbinding met het hogere Ik zou vinden, en al helemaal niet dat de mens daardoor in staat zou raken om een levende verbinding met Christus op te bouwen en te ervaren. Wie zich dit alles realiseert, beseft ook welke offers het Duitse volk heeft moeten opbrengen door het aanvaarden van deze opdracht.

Rudolf Steiner heeft ooit gezegd dat de Duitse taal de enige is, waarin hij de mysteriën van de nieuwe tijd en van het esoterische christendom tot uitdrukking kon brengen. Ook dat onthult ons iets van de bijzondere opdracht van Duitsland.

Hoe het landschap onze karaktertrekken bepaalt

Maar niet alleen de opdracht van de volksziel werkt door tot in het diepst van ons wezen, ook het landschap waarin wij leven is zeer bepalend voor onze huidige incarnatie, in het bijzonder voor sommige van onze karaktertrekken.

Laat ik mij in dit artikel mogen beperken tot Nederland (anders wordt deze bijdrage te lang). Van de vier elementen: water, aarde, lucht en warmte, zijn er slechts twee uitgesproken werkzaam in Nederland: de elementen lucht en het water. De aarde (vooral boven de rivieren) is bedreigde grond en moet met dijken beschermd worden. Dat houdt in dat het element aarde niet erg sterk op ons karakter inwerkt. Ook de werkzaamheid van het element warmte is beperkt, simpelweg vanwege het klimaat in onze streken. Dat betekent dat in het bijzonder de elementen lucht en water op ons karakter inwerken. Maar naast deze twee elementen speelt ook het licht een belangrijke rol. 

• Het element water geeft aan onze ziel een flegmatisch karakter: rustig en kalm reagerend (als het deinende water van onze rivieren). Daarom kan dit element ons karakter ook een zekere traagheid en gemakzucht verlenen. Wij leven in de delta van vier grote rivieren: Rijn, Maas, Schelde en IJssel. Dat alleen al laat zien hoe overheersend het element water in onze streken is. 

De invloed van het water op ons karakter kunnen we (o.a.) onderkennen aan het volgende: we zijn heus goede werkers, maar we zijn ook wel een beetje gemakzuchtig op zijn tijd. Daarom staan we niet, zoals de Duitsers, bekend om onze ‘Tüchtigkeit’.

• De lucht is in Nederland bijna voortdurend in beweging. Daardoor verleent het element lucht aan onze ziel een sanguinisch karakter, ofwel een sterke beweeglijkheid, een voortdurende onrust en drukte of drukdoenerij. Zoals alle karaktereigenschappen heeft dat goede en minder goede kanten. Op het geestelijke vlak verleent de lucht ons een innerlijke beweeglijkheid en een onbevangen openheid voor nieuwe denkbeelden. En vooral dit laatste is naar mijn mening kenmerkend voor Nederland. Het valt mij altijd op dat Nederland – in vergelijking met de ons omringende landen – vooroploopt: enerzijds in de snelle afbraak van de kerken en de kerkelijke wereld, maar anderzijds ook in de opbouw en ontwikkeling van nieuwe inzichten zoals die van het esoterische christendom. Toen we dezer dagen in Dornach in Zwitserland waren (het wereldcentrum van de antroposofen) viel het ons weer op dat de inbreng van Nederlandse kant er nog steeds aanzienlijk is.

• Het element licht (denk ook aan Rembrandt) wekt in ons niet alleen het verlangen naar het licht in de eigen ziel, maar ook het verlangen naar een wijde blik. En dus – heel anders dan in Duitsland en Zwitserland – hebben veel Nederlanders geen gordijnen voor de ramen. Nederlanders neigen naar een breed overzicht, ook in geestelijk opzicht. En dus kennen velen het verlangen om de grote lijn te begrijpen.

In het buitenland worden Nederlanders meestal als erg direct gezien. Ze dringen meteen door tot de kern, maar doen dat op een manier die door anderen wel als bot wordt ervaren. Ze slaan immers allerlei inleidende plichtplegingen over die de mogelijkheid schenken aan de zielen van de mensen om zich eerst in alle rust op elkaar af te stemmen. 

Daarnaast en daardoor worden Nederlanders ook gezien als mensen die gemakkelijk contact maken en die bereid zijn contact te maken met het innerlijk van de ander. Dat is die beweeglijkheid, het zoeken naar essentie, het ontwikkelen van een open oog voor wat zich nu eigenlijk achter de sluier afspeelt. 

Zijn het die begaafdheden waarom jij en ik ervoor kozen om in Nederland (en in Vlaanderen) geboren te worden? Omdat we met die begaafdheden makkelijker aan de verwerkelijking van onze levensopdracht zouden toekomen?

Ten slotte: ik pretendeer zeker niet de wijsheid in pacht te hebben. De inzichten die ik in dit artikel presenteer, zijn dan ook verre van volledig. Maar ik reik ze u toch aan in de hoop dat het u inspireert bij het voorzichtig zoeken naar een antwoord op de vraag waarom u deze keer nu juist in Nederland of Vlaanderen incarneerde.

¹ Dr. F. W, Zeylmans van Emmichoven (1893 – 1961) was psychiater en antroposoof. Hij was jarenlang voorzitter van de Nederlandse Antroposofische Vereniging en gaf talrijke lezingen. Ook schreef hij vele boeken die ook nu nog fascinerend en boeiend zijn.

² Het boekje is alleen nog antiquarisch te verkrijgen.

³ De bewustzijnsziel wordt ontwikkeld in de huidige cultuurperiode die in 1413 na Chr. begon. Daarom valt de tachtigjarige oorlog, ofwel de bevrijdingsoorlog van Nederland, aan het begin van die periode. Nederland en Vlaanderen moeten zich dus in het bijzonder op de ontwikkeling van ziele-element richten.